Portret van een modieuze jonge vrouw rond 1886

Vandaag wil ik met jullie één van mijn favoriete foto’s uit mijn verzameling delen. Op het eerste gezicht denk je misschien: gewoon een mooie foto – en dat is het ook. Daarom heb ik de foto ook gekocht: ik vind dat de dame er mooi op staat en haar jurk vind ik geweldig! Maar er valt echt een heleboel meer over te vertellen. Je kunt de foto eigenlijk wel als een zoekplaatje zien, als je weet waar je moet kijken. Over mode, over hippe fotografen voor de elite en het leven als actieve jonge vrouw rond 1886.

mode-vrouw-1886

Een foto uit mijn verzameling van een onbekende vrouw uit circa 1886, gemaakt door István Goszleth te Budapest.

Ik weet niet wie de dame was, maar ik weet wel naar welke fotograaf ze ging voor deze mooie foto. De foto is gemaakt in Budapest door de beroemdste fotograaf van de stad: István Goszleth. Budapest was in die tijd één van de belangrijke culturele metropolen van Europa, en dus bestond zijn clientèle uit aristocraten, politici, wetenschappers en beroemde actrices. Op de achterkant van de foto staan de vele medailles die hij voor zijn werk gewonnen heeft. De fotograaf heeft zelfs Koninklijke goedkeuring: één van zijn beschermheren is Leopold II, koning der Belgen. Dat kun je zien aan de medaille die midden bovenaan hangt.

Istvan-Goszleth

Met de klok mee: De achterkant van de foto, met het logo van het atelier van István Goszleth. Inzet met een medaille uit 1886. Inzet met een medaille met daarop de koning der Belgen.

Aan de medailles achterop de foto kun je ook ontdekken wanneer de foto ongeveer gemaakt is. De jongste medaille is namelijk uit 1886. Eerder kan foto dus niet gemaakt zijn. Dat klopt ook wel, als je naar de mode kijkt.

tournure-bustle-1886

Modeprent van 16 januari 1886. Uit: Freja: illustrerad skandinavisk modetidning. [Public domain], via Wikimedia Commons.

In de jaren 1880 was de mode streng en strak en vergeleken met de voorgaande periode (denk: hoepelrok) was er weinig ruimte voor het accentueren van vrouwelijke rondingen. Daarom vond men deze mode in het begin veel te mannelijk. Ik vind dat heel moeilijk voor te stellen, maar het was echt zo! De jurken waren nauw om het lijf gesloten en de enige ‘ronding’ die uitbundig tentoongesteld werd, was de anatomisch nogal vreemde tournure. Op de foto is het niet te zien, maar een tournure is eigenlijk het aanbrengen van een bult op je kont door middel van een kooiconstructie en/of een kussentje.

tournure-bustle

Verschillende Engelse tournures (bustles) uit 1875-1885. Foto door Marshall Astor – Food Fetishist [CC BY-SA 2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)], via Wikimedia Commons. Foto gemaakt in het Los Angeles County Museum of Art.

Zo’n dromedarisbult lijkt enorm onpraktisch, maar vergeleken met een hoepelrok biedt deze mode enorm veel meer bewegingsvrijheid. Vrouwen konden er beter in lopen en zelfs in sporten. Ook daarom vonden critici deze mode niet geschikt voor vrouwen: een vrouw hoorde decoratief – liefst compleet met linten en strikken – thuis te zitten en zich niet actief in de wereld te begeven. Dat deze jurken bij uitstek niet-alleen-decoratief maar ook praktisch bedoeld waren, schoot dus velen in het verkeerde keelgat. Een kunstenaar uit die tijd vraagt zich hardop af waarom vrouwen zich zo’n onaantrekkelijke staart aan laten meten!

Vanuit mijn perspectief vind ik het een prachtige en vrouwelijke jurk. Het lijfje van de jurk is strak en loopt laag uit in een punt. De kraag is laag en onder het lijfje draagt ze een wit volledig onderhemd met daarop een gestippeld kraaghemd. De manchetten van de mouwen zijn van dezelfde gestippelde stof als het hemd. Stippen waren toen in de mode. De mouwen zijn verder nauw aangesloten, met een hele lichte aanzet tot een pofmouw (typisch voor de late jaren 1880). Onder het lijfje zit duidelijk een strakgesnoerd korset.

De rok heeft waarschijnlijk een vrij kleine tournure, anders hadden we hem wel zien uitsteken. Aan de voorkant zit een verticale strook, met mogelijk daaronder een andere kleur onderrok. De achterkant van de rok is versierd met verticale stroken.

Nu heb ik de hele jurk beschreven, behalve… de kleur. Dat is natuurlijk ook wel lastig met een zwart-wit foto. Er waren verschillende kleuren in de mode, zoals blauw, donkerrood en groen. Het verschil met de voorgaande periode is dat de tinten niet heel fel zijn. Dat vond men inmiddels vulgair. Je zou kunnen zeggen dat de tinten in de jaren 1880 zelfs een beetje grauw waren. Maar om een beeld te geven: Het zou goed kunnen dat de jurk bijvoorbeeld blauw is, en dan het kraaghemd een andere tint blauw met donkerrode of zwarte stippen. Of een roodbruine jurk met zwarte stippen, wie weet!

mode-vrouw-ingekleurd-1886

Zou dit de kleur van haar jurk zijn geweest?

Natuurlijk heeft onze jongedame ook aandacht besteed aan haar kapsel. In de jaren 1880 zijn haarstukjes UIT en krullen IN. Stijl haar is zó 1850! Typisch voor 1886 is de korte pony. Verder draagt ze het haar op het achterhoofd opgestoken, met de oren vrij. Ik vind het zelf niet zo heel mooi kapsel, maar praktisch was het zeker. Ik denk bijvoorbeeld dat ze het kapsel ook zelf heeft kunnen maken, dus zonder hulp van een kamermeisje. Ook dat was in die tijd een stap naar meer zelfstandigheid en vrijheid voor vrouwen.

haarmode-1886

Nu weet ik dus niet precies wie deze dame was… Maar toch denk ik al best wel wat over haar te kunnen vertellen. Ze moet uit een rijke familie komen, anders had ze zich deze fotograaf niet kunnen veroorloven. Ook heeft ze blijkbaar genoeg geld om met de laatste mode mee te doen. Daarnaast is er nóg een reden om te vermoeden dat ze uit een voorname familie kwam. Deze mode met tournure is namelijk bij uitstek beperkt gebleven tot de hogere klassen. Zelfs de middenklasse heeft zich hieraan niet gewaagd.

We kunnen dus zeggen dat ze rijk was, maar dat is niet het enige. Haar kledingkeuze laat zien dat ze een moderne vrouw was, die vond dat vrouwen meer bewegingsruimte moesten krijgen. De jurk die zij gekozen heeft, was namelijk een typisch Brits ontwerp voor de actieve vrouw. Dit verschilt bijvoorbeeld met de mode in Frankrijk, die nog iets decoratiever (en dus onpraktischer) was. Doordat zij deze keuze heeft gemaakt, kun je je zelfs afvragen of zij contacten had met de internationale elite; waaronder ook de ladies and gentlemen van victoriaans Engeland.

Goh, wat je allemaal wel niet te weten kunt komen als je een foto van 6 bij 10 centimeter gaat uitpluizen. Ik vind het echt ontzettend interessant! Wat vind jij van deze foto? Vind je de jurk mooi of niet, en zou je er iets van terug willen zien in de huidige mode? Laat het hieronder weten in de reacties.

Het is weer tijd voor thee. Vandaag kies ik voor een kopje zachte jasmijnthee.


Voor het schrijven van dit blog heb ik gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

Feirefiz, Oude familiefoto’s dateren: wanneer is die foto gemaakt? Via Infonu.nl, 2016.
C. W. Cunnington, English Women’s Clothing in the Nineteenth Century, Yew York 1990 (herdruk uit 1937).

7 gedachten over “Portret van een modieuze jonge vrouw rond 1886

  1. Leuk verhaal! Ik vind het vooral leuk om kraagjes en andere details uit die tijd terug te zien in de huidige mode. Gelukkig gebeurt dat nu ook best vaak 🙂

    • Dank je wel! Ja, dat vind ik ook heel leuk. Er schijnt al een hele victorian fashion revival (op komst) te zijn vanuit de Verenigde Staten.

    • Dank je wel, Darina! Trouwens, net zoals nu kwam toen ook al veel mode uit Parijs. In de toekomst zul je hier dus ook zeker oude Parijse modeplaten tegenkomen. 🙂

Laat een antwoord achter aan Josephine Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.