Handlettering is zoooo Victoriaans!

Handlettering is IN. Toen ik het voor het eerst op het leuke blog van Lisanne tegenkwam, dacht ik: “Handlettering… handmatig letteren… is dat niet gewoon schrijven?!” Ik vind het bijzonder grappig dat iets dat wij al eeuwenlang met de hand gedaan hebben, na zo’n 25 jaar computertijdperk opeens een enorme hype is. Je zou zelfs kunnen zeggen: Handlettering is zoooo Victoriaans!

voorbeeld-handlettering

Een van mijn eerste pogingen tot handlettering.

Ik ben een enorme fan van handlettering, maar ik vind het erg moeilijk. Op Pinterest komen prachtige creaties voorbij van creatievelingen die het echt in de vingers hebben: grappige of diepzinnige teksten in strakke, krullende of cursieve letters. Daarbij schieten me twee gedachten te binnen: Tot in de jaren 1990 maakten reclamemakers en andere creative designers nog gewoon ‘lettertypes’ met de hand. Handlettering was dus geen hippe hobby, maar een serieus onderdeel van een vak. Ten tweede valt het me op dat de meeste designs die je nu op Pinterest ziet iets weg hebben van stijlen die in de victoriaanse tijd populair waren. Dit is volgens mij geen toeval.

handlettering-victoriaans-modern-menu

Twee borden bij het ontbijtbuffet in het Postillion Hotel in Deventer, waar ik was voor het Dickens Festijn.

In onze tijd hebben we een gigantische overvloed aan (digitale) beelden. Als reactie daarop zijn nu handgemaakte en handgeschreven kaartjes populair. Het is namelijk een manier om je te onderscheiden. In de victoriaanse tijd zag je een tegenovergestelde ontwikkeling: Waar afbeeldingen voorheen zeldzaam waren en alleen toegankelijk voor de elite, kwamen door de verbetering van drukprocessen afbeeldingen en mooie logo’s binnen het bereik van de middenklasse. Deze waren dus niet handgemaakt – hoe luxe!

handlettering-victoriaans

Een victoriaanse reclame voor een meubelmaker in mooie gedrukte letters.

Bij handlettering grijpen we dus terug op de vroegste periode waarin mooie, unieke en weelderige lettertypen beschikbaar kwamen: de victoriaanse tijd. Natuurlijk zijn er van vóór de 19e eeuw ook veel prachtige versierde handschriften te vinden. Denk maar eens aan krullerige letters op 17e-eeuwse gebouwen; maar deze manier van schoonschrijven valt binnen de kalligrafie en is echt een manier van schríjven.

Kortom: Handletteren komt oorspronkelijk niet van handgeschreven werk, maar grappig genoeg van de typografie – bedoeld voor drukwerk. Waar de victoriaanse kunstenaar letters met de hand maakte om ze daarna met gemak te verveelvoudigen (drukken), maakt men het zich anno 2017 expres extra moeilijk, doordat de letters op het eindproduct handgeschreven moeten zijn. De victorianen streefden naar gemak door techniek, terwijl wij van techniek terug willen naar handgemaakt.

Stel je voor: Wat zouden de victorianen blij zijn geweest met een gemakkelijk – maar saai – digitaal lettertype als Times New Roman!

handlettering-origine

Sierlijk drukwerk in de kinderschoenen: Een poster voor de opvoering van Oliver Twist van 11 december 1838. Bron: University of Kent (Identity code: UKC/POS/LDN CIT : 0595529)

In de 19e eeuw zien we voorbeelden van sierlijk drukwerk verschijnen in reclame op aanplakbiljetten en producten, in tijdschriften, en bijvoorbeeld achterop fotokarton. Ik zal jullie een paar mooie voorbeelden laten zien:

handlettering-victoriaans-inspiratie

Een prachtige reclame voor een victoriaans parfum. Ik ben verkocht!

Een sierlijke en tevens statige reclame voor de producten van een Amerikaanse apotheker, William S. Merrell, na 1880.

handlettering-victoriaans-reclame

Een typische reclame voor de jaren 1880, met een hele drukke vormgeving. Deze advertentie voor fietsen is uit 1887.

handlettering-victoriaans-2

Een reclame voor chocolade en cacao met prachtig vormgegeven letters.

In de vier bovenstaande voorbeelden is duidelijk een aantal populaire handletteringstijlen terug te vinden. Zelf vind ik de woorden Apple, Chemical, Tricycles en Chocolate! erg sprekend neergezet. Het is eigenlijk wel mooi dat deze kunstwerkjes weer opnieuw gewaardeerd worden.

Één ding valt mij het meest op als ik het victoriaanse drukwerk vergelijk met moderne handlettering. Bij moderne handlettering worden vaak veel verschillende letterstijlen binnen één enkele zin gebruikt. In victoriaanse advertenties blijft het vaak bij twee à drie lettertypes per tekst, die niet binnen een zin gewijzigd worden. Beide variaties hebben wat mij betreft hun charme. Het is leuk om te zien hoe oude dingen goed bruikbaar blijven in onze tijd, en dat we er een moderne draai aan geven.

Misschien moet ik zelf ook nog eens een poging wagen. Handgemaakte kaartjes zijn toch wel erg leuk. Doe jij ook aan handlettering? En laat je je ook wel eens door victoriaanse voorbeelden inspireren, misschien zonder het te beseffen? Laat het hieronder weten – en plaats gerust een link naar je eigen werk, ik ben benieuwd!

It’s tea o’clock. Ik heb trek in kamille met honing.

ps. Dit blog is deel 2 in mijn serie Zoooo Victoriaans! Weet je wat ook heel victoriaans is? Bloggen!

6 gedachten over “Handlettering is zoooo Victoriaans!

  1. Wat grappig om te lezen dat handlettering eigenlijk al eeuwenoud is! Het werk uit de Victoriaanse tijd heeft inderdaad wel wat weg van het huidige handletteren, maar dan iets mooier en sierlijker. Ik vind jouw eerste creatie trouwens ook erg mooi geworden!

  2. Wat leuk zeg, nooit bij stil gestaan! Oh, wat een tijd zullen ze kwijt zijn geweest aan dingen die voor ons zo makkelijk en snel zijn. Mijn schoonvader is een grafisch ontwerper van de vorige generatie, die kan dit soort dingen inderdaad echt ontwerpen zoals dat vroeger meer werd gedaan dan nu. Zo knap! Ik waag zelf wel eens een poging, maar handlettering is niet mijn sterkste kwaliteit 🙂

  3. Vroeger, zo’n 25 jaar geleden, op de lts nog aan handzetten gedaan, net als mijn moeder, en opa en oma, Zij hadden tijdens de oorlog een drukkerijtje en drukten ook voor het verzet. Ik was daar gelukkig extreem goed in, vond het ook geweldig leuk om te doen. Ook heb ik toen leren Kalligraferen. Jaren gedaan. Heerlijk om nog steeds te doen. Daar door kan ik nog steeds heel netjes kan schrijven.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.