Victoriaans leesvoer voor kinderen: Weekblad voor de Jeugd

Tijdschriften waren erg populair in de 19e eeuw. Er verschenen magazines voor allerlei doelgroepen: voor mannen, getrouwde vrouwen, jongedames en kinderen. Een voorbeeld van zo’n tijdschrift in Nederland is het Weekblad voor de Jeugd. Dit weekblad verscheen in Haarlem tussen 1896 en circa 1915.

weekblad-voor-de-jeugd

Tot 1910 stond het blad onder redactie van ‘kinderschrijver’ Frederikus Hendrikus van Leent (1830-1912), die bijna alle teksten schreef en op dat moment al hoog bejaard was. Je merkt dat wel aan zijn -zelfs voor die tijd- oubollige schrijfstijl. Ook zijn toon is vrij zwaarmoedig, wat je zou kunnen wijten aan het feit dat hij een zeer zwaar leven heeft gehad (hij verloor meerdere kinderen), of aan het feit dat het tijdschrift in vrij streng protestantse kringen gelezen werd.

weekblad-londen
Frederikus van der Leent heeft bijna de hele victoriaanse periode meegemaakt en werd zelfs ouder dan koningin Victoria. Zeker in de jaren waarin hij aan het roer stond was het Weekblad voor de Jeugd in opzet en inhoud bij uitstek victoriaans te noemen. Denk bijvoorbeeld aan stichtelijke teksten, vervolgverhalen en raadsels. Wat de tijdschriften nu voor ons nog steeds enorm aantrekkelijk maakt zijn de vele met de hand ingekleurde illustraties. Deze prachtige afbeeldingen kunnen gaan over het kinderleven, aardrijkskunde en geschiedenis, natuur of christelijke waarden en normen. Ik weet niet of het gebruikelijk was in die tijd of dat het aan de redacteur ligt, maar net als de teksten kunnen ook de illustraties en hun onderschriften zwaarmoedig zijn. Van der Leent vond ‘gedenk te sterven’ beslist een deugdelijke levensinstelling.

De illustraties zijn overigens zichtbaar door verschillende tekenaars getekend en ook niet allemaal geschikt voor Nederlands publiek. Het is duidelijk dat de redacteur in ieder geval een deel van zijn afbeeldingen in Engeland besteld moet hebben. Ik kan me voorstellen, dat dat de Nederlandse jeugd niet altijd evenveel zei. Maar voor ons is het natuurlijk reuze interessant om met enige regelmaat Brits-victoriaanse tekeningen tegen te komen.

weekblad-bos
Zelf heb ik een gebundelde versie van de 13e jaargang uit 1908 in mijn bezit. Deze heb ik gekregen van mijn jongste oma (1929), en natuurlijk ben ik er heel blij mee! Het grappige is dat ze niet beseft hoe bijzonder zo’n oude bundel is: Ze bladert erin alsof het de Donald Duck is! Maar ja, dat was het in haar jeugd ook wel een beetje.

Ik ben van plan om de prachtige illustraties te scannen en zal ze uiteraard met jullie delen. Mocht je zelf enthousiast worden, kijk dan eens op catawiki.nl. Daar wordt dit tijdschrift regelmatig aangeboden. Tot 1910 bevatten de tijdschriften kleurenplaten; daarna werden ze zwart-wit en werd het victoriaanse karakter ingeruild voor de moderne tijd.

It’s time to stick the kettle on. Darjeeling met melk maar weer.

4 gedachten over “Victoriaans leesvoer voor kinderen: Weekblad voor de Jeugd

  1. Ik heb een verzamelboek van “weekblad voor de jeugd 6e jaargang. Wel in slechte staat. Is dat heel bijzonder. Het is geweldig om door te bladeren.

    • Wat leuk dat je een bundel van het Weekblad voor de Jeugd hebt, Annemarie. Als ik het goed heb is die uit 1901. Op zich hebben de bundels geen grote waarde (ca. 40-50 euro in goede staat), maar het is wel bijzonder om ze te hebben, vind ik. Ze geven een inkijkje in het leven van rond de eeuwwisseling.

  2. Ik vond in 2 boeken van de bibliotheek 2 postkaarten met kerstafbeeldingen aan de achterkant
    staat “Afbeelding uit weekblad voor de jeugd 1899 no 2”
    “Afbeelding uit weekblad voor de jeugd 1896 no 52
    Kan iemand mij vertellen wat dit is?

    • Dag Jannie,

      Wat leuk dat je zomaar twee postkaarten vond in bibliotheekboeken. Waarschijnlijk zullen de afbeeldingen op de kaarten eerst zijn afgedrukt in de Weekblad voor de Jeugd-edities die je noemt (1899, nummer 2 en 1896, nummer 52). Helaas heb ik beide edities niet in mijn collectie, dus ik kan niet voor je controleren of dat inderdaad kerstplaten waren. Maar gezien hun moment van verschijnen, in de 2e en 52e week van het jaar, is die kans zeer aannemelijk. Mooi dat jij daar nu twee afdrukken van hebt!

      Hartelijke groet,

      Josephine

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.