6 boeken over Koningin Victoria – welke moet je kiezen?

“Heb je die echt allemaal gelezen?” werd mij laatst eens gevraagd toen we stonden bij mijn boekenplank die gewijd is aan Koningin Victoria. Uhm… ja. Maar, zes boeken over het levensverhaal van dezelfde persoon, kan dat nog interessant zijn? Zeker wel, want elke biograaf kiest zijn of haar eigen uitgangspunt. Maar voor mensen die Koningin Victoria pas net leren kennen kan het lastig zijn om de beste biografie eruit te pikken. Daarom zet ik ze voor jullie op een rijtje – met alle voors en tegens.

Het is natuurlijk niet gek dat er over een vorstin die ruim 60 jaar op de troon gezeten heeft gedurende de meest succesvolle eeuw uit de Britse geschiedenis, zo veel boeken verschenen zijn. Maar als je na het zien van de serie VICTORIA graag wat meer over haar te weten wilt komen, kan het door die wildgroei aan literatuur ook best wel moeilijk kiezen zijn. Gelukkig is er voor ieder wat wils! Ik stel de boeken aan jullie voor in chronologische volgorde:

koningin victoria boeken

1: Queen Victoria (1921) door Giles Lytton Strachey
Het kan ontzettend leuk zijn om een biografie te lezen die zo dicht op de oorspronkelijke periode geschreven is. Maar of Strachey nog bij de smaak van tegenwoordige lezers aansluit, is nog maar de vraag. Zijn nadruk ligt, zoals gewoon in die tijd, op de politieke ontwikkelingen onder Victoria’s regime, en naast de noodzakelijke persoonlijke evenementen als jeugd en huwelijk komen toch vooral de leidende mannen van die tijd in beeld. Interessant leesvoer, maar niet de makkelijkste toegang tot het leven van de geliefde vorstin. Wel een positief punt: Dit boek bevindt zich gezien zijn leeftijd in het publiek domein en is dus (bijna) gratis te downloaden.
Deze titel is niet in het Nederlands verschenen.

elizabeth longford victoria ri

2: Victoria R.I. (1964) door Elizabeth Langford
Dit was de eerste biografie die ik las over Victoria, en daarom zal ik er denk ik altijd een zwak voor houden. Dit was boor mij dé kennismaking met de Britse vorstin. Het is een zeer lijvig boek, dat zowel ingaat op de politieke ontwikkelingen, als op de persoonlijke levenssfeer van de Koningin. Ik vond het een mooi en integer boek. Ik besef me echter wel, dat er na het verschijnen van dit boek nog nieuwe bronnen geopenbaard zijn. Het is een mooie all-round biografie en daarmee een prima instapper – eventuele moeilijke politieke passages kun je overslaan – maar een moderne aanvulling is daarbij altijd interessant.
Dit boek is in een ingekorte versie verschenen in het Nederlands.

helen rappaport queen victoria biographical companion

3: Queen Victoria – A Biographical Companion (2003) door Helen Rappaport
Dit boek is eigenlijk geen standaard biografie, maar eerder een encyclopedie over de belangrijkste personen en onderwerpen uit het leven van Victoria. Dit maakt dat je gemakkelijk onderwerpen op kunt zoeken die je interessant vindt, maar ook dat je misschien wat voorkennis moet hebben om te weten wát je zoekt. De teksten zijn echter zeer toegankelijk geschreven en ik vind het zelf heerlijk om er even doorheen te bladeren en in beknopte vorm te leren over interessante personen en victoriaanse kwesties. Eventjes iets lezen over Charles Dickens of één van Victorias kinderen? Dat kan makkelijk en snel.
Dit boek is naar mijn weten niet in het Nederlands verschenen.

a n wilson victoria a life

4: Victoria – A Life (2014) door A.N. Wilson
Over deze biografie heb ik gemengde gevoelens. Het boek is een degelijke levensbeschrijving, met aandacht voor persoonlijke en politieke zaken, én het bevat de laatste ontwikkelingen op het gebied van nieuw beschikbare bronnen. Daarnaast schrijft A.N. Wilson ook nog eens prettig en vlot, met de nodige dosis humor. Mijn enige kritiekpuntje is daarom zijn neiging om af en toe iets té smeuïg te willen vertellen; Hij doet te zeer zijn best om overal iets sensueels in te zien, en doet boude politieke uitspraken zonder ze afdoende toe te lichten. Daarnaast – vergeef me als ik ernaast zit – komt het ego van de blanke heteroseksuele man te veel naar voren door bijvoorbeeld vrouwenkwesties consequent onder te belichten en door de eerste uitgevers van Victoria’s brieven om hun homoseksuele geaardheid te diskwalificeren voor hun taak. Huh? Desalniettemin is het een degelijke en leesbare inleiding in Victoria’s leven – als je bereid bent om de eigenzinnige stem van de schrijver voor lief te nemen.
Deze biografie is bij mijn weten niet in het Nederlands verschenen.

julia baird victoria the queen

5: Victoria, the Queen – An intimate biography of the woman who ruled an empire (2016) door Julia Baird.
De ondertitel van deze biografie zegt het al duidelijk: Het gaat om een blik in het zeer persoonlijke leven van Koningin Victoria. Op zich heel interessant natuurlijk, maar er zitten haken en ogen aan. De belangrijkste bronnen voor Victoria’s diepste gedachten zijn haar eigen dagboeken, en laten die nu juist na haar dood gecensureerd zijn. Baird doet er goed aan om dit in haar boek meteen duidelijk te maken, en kan met deze slag om de arm een mooi en persoonlijk verhaal vertellen.
Bairds biografie is heel goed leesbaar en toegankelijk geschreven. Politieke ontwikkelingen zijn ondergeschikt aan het persoonlijke verhaal, maar tegelijkertijd nooit saai geschreven. Een mooie biografie om mee te beginnen – maar ik haalde er als ‘ervaren’ lezer ook nog veel nieuwtjes uit!
Dit boek is inmiddels vertaald naar het Nederlands.

worsley-queen-victoria

6: Queen Victoria – Daughter, Wife, Mother, Widow (2018) door Lucy Worsley
Vers van de pers was ik halverwege september ontzettend blij dat deze biografie bij mij op de mat viel. Lucy Worsley had al heel verdienstelijk een persoonlijke en vlotte biografie over Jane Austen geschreven, en dit nieuwe werk over Victoria leest net zo smakelijk. Om in de standaard chronologische levensbeschrijving wat variatie aan te brengen, kiest Worsley in 24 hoofdstukken de belangrijkste momenten uit Victoria’s leven. Wederom weinig politiek dus, en veel persoonlijke gevoelens in dit vlot leesbare boek. Wel vraag ik me af of juist de keuze voor versnipperde momentopnames niet tegelijkertijd voor verwarring zorgt. De grote lijn is zo een beetje zoek, en personages moeten wel erg snel geïntroduceerd worden.
Dit boek is in het bijzonder geschreven om samen te vallen met de 200e geboortedag van Victoria in 2019, wat ongetwijfeld veel nieuwe lezers aan zal trekken.
Deze biografie is (nog) niet vertaald naar het Nederlands.

A-Favorite-Book-Enjolras

A Favorite Book door Delphin Enjolras [Publiek domein].

Kort samengevat: Zoek je een gedegen basisbiografie, dan zijn de biografieën van Langford of Wilson wat voor jou. Wil je iets minder politiek en iets meer persoonlijk verhaal, kies dan voor Baird of Worsley. En hou je niet van lange lappen tekst, maar meer van kleine, toegankelijke stukjes, neem dan de ‘Biographical Companion’ van Rappaport.

Overigens verschijnt er in het najaar ook een mooi koffietafelboek bij de serie VICTORIA. En wel in Nederlandse vertaling door uitgeverij Karmijn! Deze biedt vooral prachtige foto’s uit de serie en kleine hapjes leesvoer met informatie over Victoria en Albert. Wie liever rustig bladert dan leest, kan beter op deze uitgave wachten. Uiteraard zal ik er tegen die tijd ook zelf over schrijven op dit blog! (En je kunt hier alvast een voorproefje zien!)

Waarom zijn er zo veel biografieën over Victoria?

De bovengenoemde boeken zijn natuurlijk niet de enige werken over Koningin Victoria. Hoe kan het nu, dat een levensverhaal van één persoon tot zo veel verschillende boeken kan leiden? Het antwoord is eigenlijk heel simpel: Iedere schrijver staat in zijn eigen tijd, en heeft daardoor zijn eigen unieke invalshoek en een eigen set aan beschikbare bronnen op dat moment. En waar de maatschappij in de jaren 1920 het vanzelfsprekend vond om de ‘mannelijke kant van de zaak’ te belichten, vinden wij het in onze tijd maar wat smakelijk om te lezen over het seksleven van het koninklijk paar. Daar hadden Langford (1964) en Strachey (1921) echt niet mee aan hoeven komen.

biografieën over victoria boeken

Dat wil niet zeggen dat de ene biografie per definitie beter is dan de andere. Het ligt er maar aan, naar welke informatie je op zoek bent. Zelf hou ik wel van een persoonlijk en vlot verhaal, maar een te grote nadruk op het bijvoorbeeld het intieme leven van Victoria en Albert of de escapades van Lord M. hebben wat mij betreft niet zo veel zin. We weten die details gewoonweg niet, omdat Victoria ze waarschijnlijk niet heeft opgeschreven in haar dagboeken, en omdat haar dochter Beatrice de dagboeken naderhand gecensureerd heeft. Bovendien: Een mens mag ook dingen privé houden, nietwaar? Daar mag je als nageslacht ook heus wel wat begrip voor opbrengen.

Het belangrijkste dat we van alle biografieën kunnen leren, is dat we nooit alles over Victoria te weten kunnen komen. Ze blijft een persoon die – weliswaar minder dan de gewone man of vrouw – verborgen blijft achter de sluier van de tijd. Maar met hulp van verschillende biografieën kunnen we de stukjes aan elkaar plakken, zodat er toch nog een tipje van de sluier wordt opgelicht.

Welk boek je ook kiest, er hoort een lekker warm kopje thee bij! Ik ga voor groene thee met een vleugje citroen.

6 gedachten over “6 boeken over Koningin Victoria – welke moet je kiezen?

    • Dat kan ik uiteraard alleen maar toejuichen; ik wacht ook met spanning op het derde seizoen. Wanneer ik het boek heb, hoor je het snel.

  1. Juist leuk dat je veel verschillende boeken over Koningin Victoria hebt gelezen en ze daardoor kunt vergelijken. Ik kan me voorstellen dat iedere biograaf weer een andere insteek kiest. Mij spreekt het laatste boek het meeste aan. Niet alleen vanwege de prachtige kaft, maar ook omdat die persoonlijke insteek me heel mooi lijkt.

    • Ja, het is leuk om te merken dat iedere schrijver toch weer iets nieuws te melden heeft over één persoon. Deze wisselende insteek geeft mij ook telkens weer inspiratie.

  2. Leuke suggesties! Heb je wellicht ook Victoria gelezen door Daisy Goodwin? Deze beschrijft haar leven vanaf haar 18e tot haar 21e. Ik ben geinteresseerd in dit boek ( vooral omdat ik Victoria’s jonge jaren zo interessant vind), maar wil eerst weten wat jouw mening over dit boek is. 🙂

    • Hoi Joanna, leuk dat je het me vraagt! Ik moet eerlijk bekennen dat ik haar boek niet gelezen heb. De serie VICTORIA, die aan dit boek gelinkt is, bevat een aantal historische onjuistheden, maar dat wil niet zeggen dat Goodwins boek niet goed kan zijn. Mocht jij het nog lezen, dan hoor ik graag je mening! 🙂

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.