Aanstaande 19 mei zitten velen van ons klaar voor de veelbesproken bruiloft van Prins Harry en Meghan. Maar hij is uiteraard niet de enige koningszoon die ooit trouwde in St George’s Chapel van Windsor Castle. In 1879 trouwde daar Prins Arthur, de derde (en favoriete) zoon van Koningin Victoria met een Duitse prinses. The Illustrated London News bracht toen een speciale editie uit om dit heugelijke feit te vieren. En laat ik dit exemplaar nu net in mijn collectie hebben! Kijken jullie mee?

De tijden veranderen, maar mensen eigenlijk niet. Net als tegenwoordig waren de victoriaanse onderdanen maar wat geïnteresseerd in alle ins-and-outs van een Koninklijke bruiloft. Wie is wie, en wie draagt wat? The Illustrated London News gaf in hun special edition van 15 maart 1879 een uitgebreid en visueel verslag van de bruiloft, die twee dagen daarvoor had plaatsgevonden op 13 mei 1879.

De bruiloft was officieel een privéaangelegenheid en geen politieke, omdat Prins Arthur, Duke of Connaught als het zevende kind van Victoria geen politieke functies bekleedde. Toch was de bruiloft zeer uitgebreid, en Victoria bemoeide zich graag met de voorbereidingen. Prins Arthur was altijd haar favoriete kind geweest. Zo had ze eens in een brief naar haar echtgenoot, Prins Albert, geschreven:

“This Child is dear, dearer than any of the others put together, thus after you he is the dearest and most precious object to me on Earth.”

Zou Victoria (inmiddels 59 en weduwe) het een beetje moeilijk hebben gevonden dat haar lievelingszoon nu in het huwelijk trad? Een rare vraag misschien, maar wel in stijl met het begin van het verslag in The Illustrated London News. Vrijwel meteen zoomt de verslaggever in op speculaties over de gevoelens van de Queen. Hoe zou zij zich voelen, zo te midden van haar grote familie, maar inmiddels zonder haar man en dochter Alice? De krant hint modern gezegd op ‘mixed feelings’, en schuwt het daarbij niet om melancholisch te worden en vooruit te wijzen naar het overlijden van de koningin zelf. Typisch iets voor de laat-victoriaanse tijd, om het memento mori zelfs aan het begin van een bruiloftsverslag hoog te houden – en een beetje merkwaardig voor een lezer uit 2018.

Opvallend genoeg zijn in de rest van het verslag zulke emoties zo goed als afwezig. De militaire  carrière van de bruidegom en de goede eigenschappen van de bruid worden besproken. Louise Margaretha van Pruisen stamt van een oude familie, is beschaafd en intelligent, en vooral ‘charitable’, oftewel liefdadig. Toevallig zijn dit net ook dé eigenschappen van de perfecte victoriaanse vrouw (en ik ga er niet vanuit dat de verslaggever haar persoonlijk kende). Maar goed,  ze heeft dus goede kaarten als toekomstige echtgenote van een Engelse prins.

Wie doet wat tijdens de bruiloft?

Het verslag begint bij de aankomst van de bruid in Engeland. Louise, haar ouders en broertje komen met de boot aan op dinsdag, twee dagen voor de bruiloft. De week ervoor hadden ze doorgebracht in Den Haag, waar de oudste zus van Louise nog niet zo lang geleden weduwe was geworden van de Nederlandse Prins Hendrik (1820-1879), een zoon van Willem II.

Uiteraard wordt het Duitse gezelschap met saluutschoten begroet, en begeeft het zich daarna – in gezelschap van de bruidegom – op weg naar Windsor Castle. Daar is de Engelse Koninklijke familie verzameld; en de bruid krijgt als eregast een kamer vlakbij die van Koningin Victoria.

Dit hele verslag deed me eigenlijk denken aan een tv-verslag, met alle details die we als moderne kijker gewend zijn. Met de krant als enig medium was dit de enige manier voor burgers om iets van de Koninklijke festiviteiten mee te krijgen. Hartstikke leuk natuurlijk, maar later tijdens het lezen viel er bij mij pas een kwartje…

Aansluitend op de aankomst van de bruid in Engeland volgt de planning van de processie: Wie loopt waar op de huwelijksdag? Eerst komt de processie van Koningin Victoria, met dochter Beatrice aan haar zijde. Dan komt de partij van bruidegom Prins Arthur met zijn getuigen (zijn broers Bertie en Leopold), en als laatste die van de bruid.

Uiteraard worden de drie processies met verschillende stukken ‘entreemuziek’ begeleidt. Koningin Victoria heeft voor zichzelf een statig stuk van haar favoriete componist Mendelssohn gekozen, en voor de bruid klinkt de bekende ouverture van Händel. Om een beetje in de stemming te komen, van hoe dat toen klonk, kun je de stukken op Youtube beluisteren: Athalie van Mendelssohn en Wassermusik van Händel. Het stuk voor de bruidegom kon ik online niet vinden, maar ik weet wel dat het werk, genaamd ‘Albert Edward’, werd geschreven door de organist van Windsor Chapel: Sir G. Elvey. Hij is helaas een beetje in de vergetelheid geraakt.

Uiteraard wordt Prinses Louise begeleid door bruidmeisjes, acht in totaal. Zij zijn de ongetrouwde dochters van verschillende hertogen, markiezen en graven, en worden breeduit geportretteerd in de krant. De bruid wordt zoals gebruikelijk weggegeven door haar vader.

Waar is de huwelijksceremonie gebleven?

En dan, waar het allemaal om draait: De huwelijksceremonie. Tot mijn grote verbazing stopte het verslag in de krant hier. Geen ‘Ja, ik wil’, en geen ‘traan van Louise’. Eerst dacht ik, dat er misschien niet over bericht werd, omdat de riten bij een huwelijksvoltrekking overal hetzelfde moeten verlopen.

Maar toen viel dus dat kwartje, waar ik het hierboven over had. Alle informatie van de redacteur komt van eerdere dagen (de aankomst) óf van de planning (van de processies, en later ook de kledingbeschrijvingen). Maar bij de huwelijkssluiting was de schrijver waarschijnlijk helemaal niet aanwezig! Ik denk dat hij alles heeft gebaseerd op informatie op papier! Als moderne lezer ben ik zo gewend aan live-verslagen en journalisten die overal bij mogen zijn, dat ik überhaupt niet gedacht had aan de mogelijkheid dat de pers niet eens aanwezig was. Wat een andere tijden!

En zo start het verslag weer bij de uitgaande processies, deze keer in omgekeerde volgorde.

Terug op Windsor

Na de plechtigheid in de kapel keren het bruidspaar, de vorstin en de Koninklijke gasten terug naar het kasteel. Daar wordt de wettelijke huwelijksakte getekend door Koningin Victoria, Prins Arthur en en Prinses Louise, en hun belangrijkste gasten.

Uiteraard zijn er veel gasten op het huwelijk aanwezig, maar die brengen de dag heus niet allemaal met het bruidspaar door. Er is een privélunch met koningin Victoria, de Koninklijke familie (inclusief bruidspaar) en hun Koninklijke gasten. Daarnaast is er een hele grote lunch voor de andere genodigden in St. Georges Hall. De krant geeft een mooie sfeerimpressie, van hoe dat eruit zal hebben gezien.

Gelukkig voor het bruidspaar volgen er geen goedbedoelde sketches of afgezaagde ABC’s. Er zijn zelfs geen speeches gebruikelijk bij dit soort gelegenheden. Er wordt alleen getoast op het bruidspaar en de vorstin.

En wat hadden ze aan?

Net zoals tegenwoordig was ook het victoriaanse publiek zeer benieuwd naar wie wat droeg. Speciaal voor de “lady readers” besteedt de The Illustrated London News dan ook redelijk wat aandacht aan de bruidsjurk van Prinses Louise – en haar overige garderobe – en aan de outfit van haar bruidsmeisjes en de gasten. Alle dames bij de ceremonie zijn verplicht om een “full dress with plumes” te dragen, en als ze in de processie meelopen, zelfs met sleep. Die is dus niet alleen aan de bruid voorbehouden! De mannen hebben als dresscode “full court dress with trousers.” De breeches van het begin van de eeuw lijken dus even te hebben afgedaan.

De bruid draagt een witte trouwjurk. Dat was eeuwenlang niet zo gebruikelijk, totdat koningin Victoria die kleur koos voor haar eigen bruidsjurk. Sindsdien kwam wit in de mode, en dat is zo gebleven.

“The bridal dress is made off thick white satin, the waist trimmed with lace 4 inches wide, the skirt also trimmed with lace, 12 inches deep, and bunches of myrtle. The train is 13 feet long, with a rich lace flounce 3,5 feet wide, upon which is laid a branch of myrtle. [She wears a] pearl necklace, which is a wedding gift from her illustrious and venerable uncle, King William I, Emperor of Germany [..]. It consists of four strings of very fine pearls […]. ”

Ook de bruidsmeisjes zijn prachtig gekleed: Hun jurken worden bijna nog gedetailleerder beschreven. Zij dragen de symbolen van Engeland, Pruissen, Schotland en Ierland:

“The dresses of the bridesmaids […] were composed of rich white satin, “duchesse”, and silk, with draperies of mousseline de sofe, elegantly embroidered with wild roses, buds, and foliage; flowers of special design, combining the emblems of England, Prussia, Scotland, and Ireland, were charmingly arranged with the same. The heading consisted of wild roses, England’s emblem; from these depended the corn-flower of Prussia, the white heather and stag-moss of Scotland, and the shamrock of Ireland. The dresses fully merited the high praise unanimously bestowed on them, being most elegant in arrangement, artistic in design, and suitable in the minutest details, to the occasion of this Royal Wedding.”

Een geslaagd huwelijk?

Na de trouwdag vertrok het jonge bruidspaar met het koninklijk jacht naar de Middellandse Zee, waar ze hun huwelijksreis zouden doorbrengen. Daarna trokken ze in appartementen in Buckingham Palace (gezellig bij mama), maar het echtpaar zou ook een eigen woning hebben op landgoed Bagshot Park.

Het huwelijk van Prins Arthur en Prinses Louise zou geslaagd blijken. Ze kregen samen drie kinderen, en de eerste 20 jaar reisde Louise altijd met haar man mee, als hij weer eens een buitenlandse (militaire) functie te vervullen had. En toen Prins Arthur in 1911 Gouverneur-Generaal van Canada werd, ging zij met hem mee. Ze waren beide populair bij de Canadese bevolking.
Hun huwelijk zou bijna 40 jaar duren. Zij zou in 1917 sterven aan een combinatie van bronchitis en griep. Hij was 25 jaar weduwnaar toen hij pas op hoge leeftijd stierf in 1942.

Terug naar nu: De ogen zullen komende zaterdag natuurlijk allemaal gericht zijn op Prins Harry en Meghan. Maar stiekem zal ik ook een extra blik werpen op de historische setting van Windsor Castle en St. George’s Chapel, en me voor proberen te stellen hoe de bruiloft van die andere prins eruitzag, zo’n 140 jaar geleden.

Ik ga maar weer eens thee zetten. Citroenmelisse uit de tuin, met honing!