Een Victoriaanse cake voor mee naar school (of werk)

Een cake mee naar school, dat is leuk als je jarig bent. Maar de ‘schoolcake’ die Mrs. Beeton in haar kookboek noemt, is waarschijnlijk niet per definitie gebruikt als traktatie voor jarige kinderen. Veel kinderen uit de gegoede middenklasse en de elite gingen in de 19e eeuw namelijk naar een kostschool, en kregen daar regelmatig wat te snoepen opgestuurd door hun ouders. Als ze mazzel hadden, natuurlijk. Vandaag deel ik een lekker recept – dat heus ook mee mag naar de werkplek.

In het Groot-Brittannië van de 19e eeuw was scholing voor veel kinderen geen vanzelfsprekendheid. De overheid had onderwijs nog niet in haar takenpakket ondergebracht, wat betekende dat scholing privé, door kerken, of via liefdadigheid werd geregeld.

Verschillende scholen in Victoriaans Engeland

Wie rijk was, stuurde zijn zoon naar een zogenaamde public school, waarvan Eton College en Rugby School bekende voorbeelden zijn. Dit waren kostscholen waar de jongens bijna het hele jaar door woonden. Zij zagen hun ouders en broers en zussen slechts in de vakanties. De public schools waren alleen toegankelijk voor jongens, en dat is tot op de dag van vandaag vaak nog zo. Meisjes uit dezelfde gezinnen kregen meestal thuis privéles.

Het kostschoolprincipe gold ook voor veel private schools; een optie voor jongens en meisjes, maar uiteraard gingen zij wel naar gescheiden scholen. De termen public en private zijn voor ons misschien wat verwarrend, maar kort gezegd zit het verschil hem in de historische achtergrond van de onderwijsinstituten. Uiteindelijk moest voor beide soorten scholen vaak flink door de ouders in de buidel worden getast – en zo koos men vaak heel praktisch voor een school die het beste te betalen was.

Soms kon een private school vrij klein en eenvoudig zijn. Er waren bijvoorbeeld dominees of huisvrouwen die een dergelijke school voor jongens of meisjes startten, zoals de vader van Jane Austen, of latere kookboekenschrijfster Eliza Acton. Met de zorg voor enkele leerlingen vulden zij hun inkomen aan.

Een modieus gezin van vader, moeder en twee kinderen reizen met de trein, terwijl door het raampje van de coupé de skyline van London in de mist voorbij glijdt. Het versje bij deze kleurenprent van Walter Crane wijst erop dat het onderdeel uitmaakt van een langer kinderverhaal. Papa and Mama took them home, door Walter Crane in 1876. [Publiek domein].

Papa and Mama took them home (1876), door Walter Crane. Komen de kinderen misschien van de kostschool? We zien een modieus, welgesteld gezin met een zoon en een dochter. Samen reizen zij met de trein, terwijl door het raampje van de coupé de skyline van London voorbij  glijdt. Het versje bij deze kleurenprent wijst erop dat het onderdeel uitmaakt van een langer kinderverhaal [Publiek domein].

Kinderen uit de arbeidersklasse woonden meestal gewoon thuis. Als zij al scholing kregen – vaak via liefdadigheidsinstanties – dan gebeurde dit naast hun werk, bijvoorbeeld op zaterdagmiddag of de zondag.

Het wel en wee van het leven op Victoriaanse kostscholen is onderwerp in veel literatuur van die tijd. Denk bijvoorbeeld aan de verschrikkelijke schooltijd van Jane Eyre van Charlotte Brontë (gebaseerd op de schooltijd van de schrijfster zelf), de school van Mr. Squeers in Charles Dickens’ Nicholas Nickleby, en de schoolcarrière van David Copperfield in de gelijknamige roman van Dickens. In de laatstgenoemde roman wordt uitgebreid beschreven hoe David zijn eigen voorraad cake deelt met andere leerlingen.

Een cake om op te sturen

De cake die ik voor vandaag gebakken heb, was geschikt om op te sturen naar kinderen op de kostschool, zoals de titel van het recept al zegt: ‘Common Cake, suitable for sending to Children at School’. Dat de cake voor kinderen bedoeld was én geschikt om te versturen, blijkt al uit de ingrediënten van het recept.

De cake wordt gemaakt met vrij sobere ingrediënten (geen ei, weinig boter en suiker), want te rijk eten vond men voor kinderen niet gezond. De cake wordt wel goed op smaak gebracht met enkele specerijen, die niet al te pittig zijn – ook weer zeer geschikt voor kinderen, dus.

Mrs. Beeton geeft een groot recept, waarmee ze genoeg deeg voor twee cakes tegelijkertijd maakt. Handig, voor als je kinderen op twee verschillende scholen had zitten. De cake is stevig en vrij broodachtig, en blijft bovendien lang goed. Zo valt hij dus prima per post te versturen.

Een ouderwets recept

Het recept voor de cake is vermoedelijk relatief oud, waarschijnlijk uit het begin van de 19e eeuw, of zelfs nog ouder. Er wordt namelijk gebruik gemaakt van vloeibare gist afkomstig van de bierbrouwer, en dat was ten tijde van het verschijnen van Mrs. Beeton’s kookboek in 1861 al best ouderwets. (Tip: In aflevering 1 van Victorian Bakers kun je zien hoe gist van de brouwerij gebruikt werd door bakkers in de buurt.) Ook het gebruik van weinig suiker duidt op een oud recept, uit een tijd waarin suiker nog erg prijzig was om aan te schaffen.

Een prachtig, uitzonderlijk gedetailleerd schilderij van de keuken van Elmswell Hall, een bescheiden landgoed in Yorkshire, door de Britse kunstenaares Mary Ellen Best in 1834. © Victoria and Albert Museum, London.

Een prachtig, uitzonderlijk gedetailleerd schilderij van de keuken van Elmswell Hall, een bescheiden landgoed in Yorkshire, door de Britse kunstenares Mary Ellen Best (1834). © Victoria and Albert Museum, London.

Al met al maken de ingrediënten dat het resultaat een zeer verantwoorde cake is; zeker voor wie in januari weer goede voornemens heeft gemaakt! De cake is een stuk minder zoet en vet dan gangbare moderne cakes, en is qua structuur wat broodachtig. Ik maakte de helft van Mrs. Beetons recept, en gebruikte verse bakkersgist in plaats van gist van de bierbrouwer.

Zo maak je de cake:

Ingrediënten (op kamertemperatuur):

  • 455 gram bloem + extra
  • 55 gram boter
  • 110 gram suiker
  • 1 grote eetlepel karwijzaad
  • ½ eetlepel gemalen piment
  • 225 gram krenten (ik had te weinig krenten in huis en voegde ook een handvol rozijnen toe)
  • 285 ml melk
  • 10 gram verse gist (bijv. Bruggeman bakkersgist)

Bereidingswijze:

Meng in een kom de boter met de bloem totdat je fijne kruimels hebt, en meng daar de suiker, specerijen en krenten doorheen. Warm in een pannetje de melk op tot lichaamstemperatuur, en giet een beetje ervan bij de gist. Zorg ervoor dat de gist goed oplost, en roer dan de resterende melk erdoorheen.

Giet de melk bij het droge mengsel, en meng goed totdat je een mooi deeg krijgt. Voeg eventueel een beetje meer bloem toe, zodat het deeg niet te plakkerig is, en kneed het geheel goed door. Doe het deeg in een cakevorm (30 x 10 x 7 cm) die bekleed is met bakpapier, en bedek de cakevorm met een theedoek. Laat het deeg rijzen op een warme plek gedurende 1½ uur. Verwarm de oven (boven- en onderwarmte) voor op 180 graden en bak de cake gedurende ca. 45-60 minuten. Haal de cake meteen uit de vorm en laat hem volledig afkoelen.

Victoriaanse cake voor mee naar school

Ook een plakje?

De cake is een week buiten de koelkast houdbaar, en wordt naarmate hij ouder wordt alleen maar lekkerder, omdat alle smaken doortrekken. Tip: Hij is het lekkerst met een beetje boter erop.

Deze cake was bij ons thuis zo’n succes dat dit recept zeker in mijn repertoire blijft staan; een lekker en verantwoord tussendoortje, en daarnaast ontzettend leuk om bijvoorbeeld cadeau te geven. Ik ben dan ook erg blij met deze nieuwe Victoriaanse ontdekking!

Tijd voor thee. Bij deze cake past een zwarte thee met een wolkje melk.

6 gedachten over “Een Victoriaanse cake voor mee naar school (of werk)

  1. Oeh, dat ziet er echt heel lekker uit! De cake doet me een beetje denken aan krentenwegge en lijkt me heerlijk.
    Stiekem ben ik toch wel blij dat er tegenwoordig nauwelijks nog aan kostscholen wordt gedaan en dat ik op een “gewone” basisschool en middelbare school mijn schooltijd heb doorgebracht. Alhoewel zo’n cake voor mee naar school dan weer wel aantrekkelijker is dan de Sultana’s die ik meekreeg 😉

    • Haha, ik kan je zeggen dat deze zelfgebakken cake echt lekkerder is dan een sultana of liga. 😉 Maar naast dat voordeel ben ik zelf ook wel blij dat we in Nederland geen breed kostschoolsysteem meer kennen. Het lijkt mij veel fijner om dagelijks bij je ouders en broers en zussen te zijn!

  2. Je kinderen naar een kostschool sturen? Ontaarde ouders, dacht ik altijd. Maar na het lezen van Stephen Fry: Een jongensleven, heb ik mijn mening bijgesteld. Als klein jongetje, geïsoleerd levend op een landgoed in de provincie, zag zijn oudere broer, zijn vaste speelkameraad, vertrekken naar kostschool. Broer kwam terug in kek uniform, met prachtige verhalen. En de kleine Stephen kon niet wachten! Eenmaal op school had hij zeker heimwee, maar alle spannende en ongewone dingen prikkelde zijn levendige geest zodanig, dat hij beslist niet thuis had willen blijven.

    • Ik had ook niet zo’n positief beeld van de kostschool, maar voor mij – en velen van mijn generatie – hebben de verhalen van Harry Potter er een zeer positief beeld van geschetst. Het lijkt me daarom juist interessant om eens een echt verslag van de kostschooltijd te lezen, en Stephen Fry is een geweldig verteller. Dus bedankt voor de leestip!

Laat een antwoord achter aan darinanykl Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.